Πώς μπορεί να επηρεάσει την Ελλάδα μία ενδεχόμενη κλιμάκωση της ιταλικής κρίσης και, κυρίως, πώς η Ρώμη εξακολουθεί να κρατά την Αθήνα μακριά από τις αγορές ομολόγων;
Η Ελλάδα βγήκε και επίσημα από την εποχή των μνημονίων και πλέον, αναζητά την… Ιθάκη της, όπως αποτυπώθηκε και από την παρουσία του πρωθυπουργού στο νησί του Ιουνίου, την επομένη από την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος βοήθειας.
Τα δημοσιονομικά μεγέθη της χώρας έχουν επιδιορθωθεί για τα καλά, με την Αθήνα να επιτυγχάνει ένα από τα υψηλότερα πλεονάσματα σ’ όλη την Ευρώπη — εντός και εκτός Ευρωζώνης. Οι προοπτικές είναι θετικές και όλοι κάνουν λόγο για τη «μεγάλη επιστροφή» της ελληνικής οικονομίας.
Ωστόσο, κάτι εξακολουθεί να μην πηγαίνει καλά. Και αυτό δεν είναι άλλο από την πορεία των ελληνικών ομολόγων, τα οποία παρά το ταμειακό μαξιλάρι των 20 και πλέον δισεκατομμυρίων ευρώ, εξακολουθούν να παρουσιάζουν «μνημονιακές» επιδόσεις.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα ωστόσο, συνίσταται στο γεγονός ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να διορθώσει αυτή την προβληματική κατάσταση. Γιατί; Επειδή δεν φέρει καμία ευθύνη.
Η ευθύνη αντίθετα, εκπορεύεται από τα δυτικά σύνορα της χώρας και ειδικότερα, στην αντίπερα όχθη της Αδριατικής Θάλασσας. Η ιταλική οικονομία, η τρίτη μεγαλύτερη σ’ όλη την Ευρωζώνη, νοσεί και αυτό είναι κάτι που το γνωρίζουν πολύ καλά οι επενδυτές.
Παρα-είναι μεγάλη η Ιταλία
Τα ιταλικά ομόλογα κινούνται σταθερά άνω του 3%, ασκώντας πιέσεις σ’ όλες τις ευάλωτες οικονομίες της Ευρωζώνης, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας. Μάλιστα, λαμβάνοντας υπόψη και την αναταραχή στις αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες αγορές, η κατάσταση λαμβάνει ακόμη πιο ανησυχητική τροπή.
«Η Ιταλία παρα-είναι μεγάλη για να σωθεί η Ευρωζώνη» δηλώνει στο Sputnik ο Χρήστος Νίκας, καθηγητής Διεθνών Εμπορικών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Μακεδονίας. Και προειδοποιεί χαρακτηριστικά: «Το ιταλικό πρόβλημα μπορεί να σημάνει και το τέλος της Ευρωζώνης».
Ιρλανδία, Πορτογαλία, Κύπρος και Ελλάδα αποτέλεσαν τους κατά καιρούς ασθενείς της Ένωσης, με αποτέλεσμα να υπαχθούν σε διεθνή προγράμματα βοήθειας. «Η οικονομία αυτών των χωρών ήταν αρκετά μικρή σε σχέση με το σύνολο του ΑΕΠ της Ευρωζώνης. Έτσι το ευρώ κατάφερε να θωρακιστεί και να αντιμετωπίσει την κατάσταση» επισημαίνει ο Έλληνας καθηγητής.
«Με την Ιταλία, όμως, η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική και αν δεν λυθεί η “καυτή πατάτα”, τότε η Ευρωζώνη θα έχει σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης» σπεύδει να συμπληρώσει, εκφράζοντας την ανησυχία του.
Εν αναμονή του κρίσιμου Οκτωβρίου
Η νέα κυβέρνηση, η οποία απαρτίζεται από το «Κίνημα των Πέντε Αστέρων» και τη «Λέγκα του Βορρά», έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να ακολουθήσει την περιοριστική πολιτική των προκατόχων της.
Ωστόσο, οι Βρυξέλλες πιέζουν για την υιοθέτηση μέτρων, ώστε το δημοσιονομικό έλλειμμα να υποχωρήσει κάτω του ορίου του 3% του ΑΕΠ και να μπει μία τάξη στα δημοσιονομικά μεγέθη της χώρας. Όλα θα κριθούν τον προσεχή Οκτώβριο, όταν και η Ρώμη καλείται να παρουσιάσει το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2019. Και δυστυχώς, όλα τα σενάρια είναι «ανοιχτά».
Οι επενδυτές από την πλευρά τους, πιστεύουν ότι η Ιταλία, παρά το μέγεθός της, δεν θα τα καταφέρει και γι’ αυτό οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων διατηρούνται επίμονα σε επίπεδα άνω του 3%. «Η Ρώμη αποτυγχάνει να πείσει ότι θα τα καταφέρει και συνήθως, όταν οι αγορές πιστεύουν κάτι, αυτό γίνεται στο τέλος» σχολιάζει ο κ. Νίκας.
Τα ιταλικά προβλήματα και ο… Βαρουφάκης
Το πρόβλημα της ιταλικής οικονομίας, κατά τον ίδιο, είναι τριπλό:
— Έλλειμμα ανταγωνιστικότητας, καθώς το ευρώ «εξουδετέρωσε» τα όποια θετικά του εθνικού νομίσματος, της λιρέτας, με αποτέλεσμα η Ιταλία να αποτελεί τη μοναδική χώρα της Ευρωζώνης, η οποία σε όρους ΑΕΠ και βιοτικού επιπέδου, βρίσκεται σε χειρότερο επίπεδο έναντι της προ-ευρώ περιόδου.
— Υψηλό επίπεδο μη εξυπηρετούμενων δανείων και τραπεζικών «ανοιγμάτων», γεγονός το οποίο καθιστά εξαιρετικά ευάλωτο τον χρηματοπιστωτικό κλάδο της χώρας
— Υψηλό επίπεδο χρέους, η εξυπηρέτηση του οποίου εξαρτάται εν πολλοίς από τους δύο προαναφερθέντες παράγοντες, δηλαδή την ανταγωνιστικότητα και τον τραπεζικό κλάδο.
Ωστόσο, το ιταλικό πρόβλημα δεν εξαντλείται εδώ. Η παρούσα κυβέρνηση, σύμφωνα με τον κ. Νίκα, είναι τελείως ετερόκλιτη και ανομοιογενής πολιτικά, γεγονός το οποίο συμβάλλει στην απώλεια της εμπιστοσύνης των αγορών.
«Έχει προχωρήσει σε υποσχέσεις ξεκάθαρα μη υλοποιήσιμες, οι οποίες κάνουν τον κύριο Βαρουφάκη να φαίνεται προσγειωμένος» επισημαίνει χαρακτηριστικά ο Έλληνας καθηγητής.
Συνάχι η Ιταλία, πνευμονία η Ελλάδα
Πώς επηρεάζεται όμως, η Ελλάδα από μία κλιμάκωση της ιταλικής κρίσης; «Όταν πιάνει την Ιταλία συνάχι, τότε η Ελλάδα παθαίνει πνευμονία» σχολιάζει χαρακτηριστικά ο κ. Νίκας, θέλοντας να αντικατοπτρίσει το μέγεθος της αλληλο-εξάρτησης των δύο χωρών.
Κατά τον ίδιο, άλλωστε, η αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης είναι τέτοια, ώστε το πρόβλημα μίας συγκεκριμένης χώρας, στη συγκεκριμένη περίπτωση της Ιταλίας, μπορεί να μεταφερθεί αυτόματα σ’ όλες, με πρώτες και κύριες τις πλέον ευάλωτες.
Η εμπιστοσύνη των επενδυτών στην Ελλάδα παραμένει εύθραυστη, κάτι το οποίο αποδεικνύεται διαρκώς. Επομένως, μια ενδεχόμενη κλιμάκωση της κρίσης στη γειτονική χώρα θα προκαλέσει ανυπολόγιστες συνέπειες στη μετα-μνημονιακή Ελλάδα, ακυρώνοντας στην πράξη του μελλοντικούς σχεδιασμούς Αθήνας, Βρυξελλών και ΔΝΤ.
«Ο κίνδυνος μη επιστροφής της Ελλάδας στις αγορές είναι υπαρκτός, παρά το ταμειακό μαξιλάρι, καθώς οι αποδόσεις των δημόσιων ομολόγων μπορούν εύκολα να επηρεαστούν από τις ιταλικές εξελίξεις και να καταστήσουν απαγορευτική κάθε απόπειρα εξόδου στις αγορές» αναλύει, στη συνέχεια.
Μάλιστα, όπως παραδέχεται ευθέως, «χωρίς λύση της ιταλικής αναταραχής, ο στόχος της καθαρής εξόδου από το μνημόνιο θα χαθεί δια παντός», καθώς το ταμειακό μαξιλάρι θα καταστεί αναποτελεσματικό στην προσπάθεια θωράκισης της ομαλότητας της μετα-μνημονιακής πορείας.
«Όσο μεγαλύτερη η επισφάλεια, τόσο μεγαλύτερο και το επιτόκιο» σπεύδει να προσθέσει ο κ. Νίκας, επαναλαμβάνοντας ότι «όσο καλή και να είναι η οικονομία μας, μία φωτιά στην Ιταλία θα μας επηρεάσει αναμφίβολα».
