Δείτε πως παρουσίαζε την Καστοριά άρθρο που δημοσιεύθηκε στους New York Times το 1984 (μετάφραση oladeka.com):
«Η Μάργκοτ Γρανίτσας είναι συγγραφέας και φωτορεπόρτερ με έδρα τη Νέα Υόρκη, που ζούσε στην Ελλάδα πολλά χρόνια.
Το όνομα Καστοριά, σε κάθε Έλληνα, σημαίνει γούνα. Πιο συγκεκριμένα, βιζόν. Είναι μία εμπορική πόλη: Οι Καστοριανοί εδώ και πολλούς αιώνες δούλευαν ως παραγωγοί γούνας και έμποροι γούνας και τώρα η Καστοριά έχει μια φήμη για μια ειδικότητα: ραμμένα μικρά κομμάτια γούνας, πλάτους όχι μεγαλύτερου από μισή ίντσα, σε κομμάτια που χρησιμοποιούνται τελικά για παλτά και ζακέτες.
Ένας επισκέπτης εύκολα διαπιστώνει την απασχόληση με τη γούνα. Ο θόρυβος των μηχανών γουναρικής ακούγεται από κάθε σπίτι. Έξω από τα εργαστήρια, οι μεγάλες ξύλινες σανίδες (σ.σ. σταματούρες), έχουν γούνες καρφωμένες πάνω σε αυτές, οι οποίες αφήνονται να στεγνώσουν στον ήλιο. Σε πρόχειρα τραπέζια δίπλα στην όχθη της λίμνης, οι γούνες κατεργάζονται σε υγρές στενές λωρίδες, στη συνέχεια τις κρεμούν σε καφασωτά πλαίσια ή τις απλώνουν στο πεζοδρόμιο. Στην Καστοριά μπορεί κανείς να περπατήσει κυριολεκτικά πάνω σε βιζόν.
Η παράδοση της πόλης χρονολογείται από την αρχή του μεσαίωνα, όταν προμήθευε με ερμίνες που προορίζονταν για τα ενδύματα των βυζαντινών αυλικών. Οι πρώτοι έμποροι εγκαταστάθηκαν στη Ρωσία και τη Γερμανία. Μετά τη διχοτόμηση της Γερμανίας στο τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου, το κέντρο γουναρικών κινήθηκε από τη Λειψία της Ανατολής στην Φρανκφούρτη της Δύσης. Οι Έλληνες μετακινήθηκαν και αυτοί.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’40, όταν ο εμφύλιος πόλεμος μαίνονταν στην Ελλάδα, χιλιάδες έφθασαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, αντικαθιστώντας τους εβραίους μετανάστες που αποτελούσαν τον πυρήνα των γουναρικών της Νέας Υόρκης, πολλοί από τους οποίους είχαν γίνει γιατροί και δικηγόροι. Σήμερα 25.000 Καστοριανοί εργάζονται και ζουν γύρω από τη Νέα Υόρκη, και άλλοι 10.000 στη Φρανκφούρτη.
Η ίδια η Καστοριά, 50 μίλια από τα Γιουγκοσλαβικά-Αλβανικά σύνορα σε μια απομακρυσμένη γωνιά της βορειοδυτικής Ελλάδας, είναι μια κοσμοπολίτικη πόλη σε απίθανη θέση. Έχει ανατολίτικους επηρεασμούς, και η ζωή είναι ήρεμη και άνετη όσο σε ένα χωριό. Τα αγγλικά και τα γερμανικά ομιλούνται ευρέως, ενώ μεγάλα αυτοκίνητα με γερμανικές και αμερικανικές πινακίδες κυκλοφορίας ανταγωνίζονται με τα διορθωμένα ταξί, τα καροτσάκια με μουλάρια και τα τρίκυκλα στα στενά δρομάκια. Τα σημάδια ευημερίας είναι παντού. Ένας ηλικιωμένος άνδρας που καθόταν σε πάγκο στη λίμνη, δήλωσε ότι είχε δύο παιδιά και δύο κόρες. Οι κόρες ήταν παντρεμένες και τα «παιδιά»δηλαδή οι γιοι, ζούσαν στη Γερμανία. «Οι Καστοριανοί είναι καλά», είπε, και γι ‘αυτό πολλοί επέστρεψαν στο σπίτι τους από το εξωτερικό.
Η θέση της Καστοριάς (προφέρεται kah-store-EE-uh) δεν είναι τίποτε άλλο παρά θεαματική. Περιτριγυρισμένη από τα υψηλά βουνά της Πίνδου, οι δρόμοι και τα αμέτρητα σκαλοπάτια προσκολλώνται στο λεπτό στέλεχος μιας χερσονήσου σε σχήμα μανιταριού που σχεδόν διχοτομεί μια μεγάλη λίμνη, πλούσια σε κυπρίνους και τούρνες. Οι ντόπιοι ψαράδες διαπλέουν στα νερά της λίμνης με τετράγωνα σκάφη αμετάβλητα από την αρχαιότητα, παρόλο που τα κουπιά παραδίδονται στις εξωλέμβιες μηχανές αυτές τις μέρες.
Υπάρχουν πολλές ιστορίες για το πώς πήρε το όνομα της η Καστοριά. Κάποιοι το αντλούν από το «κάστρο», το φρούριο ακόμα εκεί, άλλοι το αποδίδουν στον Κάστορα, τον μυθολογικό θνητό αδελφό του Πολυδεύκη. Άλλοι συνδέουν το όνομα με την λέξη «kastora», «την ελληνική λέξη για τον κάστορα (beaver), μια λογική εξήγηση για μια πόλη που ασχολείται τόσο με τη γούνα.
Οι κατακόρυφοι και οδοιπορικοί δρόμοι προσφέρονται για πεζοπορία. Η οδήγηση είναι άνετη, και οι χώροι στάθμευσης άφθονοι. Ο καλά προετοιμασμένος τουρίστας αποζημιώνεται για μια περιστασιακή επίπονη ανάβαση με μικρές, υπέροχες εκπλήξεις: μια απροσδόκητη όψη, μια περίτεχνη πύλη από σφυρήλατο σίδερο, ένα ξύλινο μπαλκόνι Oriental, μια τοιχογραφία σε έναν τοίχο του σπιτιού.
Η Καστοριά είχε 77 βυζαντινές εκκλησίες στην τελευταία καταμέτρηση. Μια δωδεκάδα είναι ανοιχτή στο κοινό. Ο Κύριος Νίκος, ο φρουρός των ανακαινισμένων εκκλησιών, κάνει διάλειμμα στο αγαπημένο του καφενείο στην Πλατεία Ομονοίας, την πλατεία στο κέντρο της πόλης. Το καφενείο απέχει μόνο λίγα βήματα από την πιο μικρή και λιτή εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Κασνίτζη. Στο εσωτερικό του, οι τοιχογραφίες του 12ου αιώνα με σκηνές από τη ζωή του Αγίου Νικολάου καλύπτουν τον νάρθηκα του. Όπως ήταν συχνά η παράδοση στην ιερή τέχνη, ο ευεργέτης της εκκλησίας, ο Νικηφόρος Κασνίτζης και η σύζυγός του Άννα απεικονίζονται στους τοίχους της εκκλησίας. Οι έντονες, φρέσκες εικόνες σε σκούρα κόκκινα και μπλε χρώματα υποδηλώνουν ότι ζωγραφίστηκαν από πλανόδιους εικονογράφους που είχαν εκπαιδευτεί και σπούδαζαν στους μεγάλους καθεδρικούς ναούς του Βυζαντίου. Η ακαταστασία μαζί με την φασαρία της καθημερινότητας έξω και η πλήρης ηρεμία μέσα στο μικροσκοπικό παρεκκλήσι, είναι δύο ξεχωριστοί κόσμοι μεταξύ τους.
Ακριβώς απέναντι από την πλατεία βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας Κουμπελιώτισσας (σ.σ. «Koubeliotissa» – Κουμπελίδικης όπως την ξέρουμε σήμερα) του 11ου αιώνα, με τον αστραφτερά τρούλο της και τις τοιχογραφίες από τον 13ο αιώνα. Οι τοιχογραφίες στους εξωτερικούς τοίχους, αν και ξεθωριασμένοι από καιρικές συνθήκες, αποκαλύπτουν τις μορφές της «Μαρίας» και του «Ηλία» (σ.σ. Παναγίας και Προφήτη Ηλία ) τον οποίον τρέφουν τα κοράκια. Έχουν αντέξει τις καταστροφές των αιώνων, αλλά και από ένα περιστασιακά ποδοπάτημα ποδοσφαίρου από τους μαθητές στο γειτονικό γυμνάσιο.
Οι Άγιοι Ανάργυροι, μια εκκλησία αφιερωμένη στους Αγίους Κοσμά και Δαμιανό και η γειτονική της, ο Άγιος Στέφανος, είναι ωραία παραδείγματα βυζαντινών πλινθοδομών, με πέτρες που σχηματίζουν μεγάλους ήλιους τροχούς στον Άγιο Στέφανο.
Οι διακοσμήσεις είναι απλές, σχεδόν μοντέρνες στην απλότητα τους. Κοντά στο «ανιαρό» καθεδρικό ναό είναι ένα άλλο κόσμημα, η εκκλησία των Ταξιαρχών. Οι τοιχογραφίες της στον εξωτερικό τοίχο μαρτυρούν τις επιθετικές ορέξεις Σέρβων και Βουλγάρων στις συνοριακές ζώνες της βυζαντινής αυτοκρατορίας κατά την εποχή των Παλαιολόγων. Η εκκλησία είναι μεταξύ των παλαιότερων της Καστοριάς (10ος αιώνας) και ο ναός της είναι μικρός, μόνο 8 με 5 πόδια. Εξωτερικά, γύρω από την πόρτα εισόδου, οι φιγούρες του Μιχαήλ και του Γαβριήλ συνοδεύονται από τα πορτρέτα του προστάτη του, βουλγάρου ευγενή, και της Ελληνίδας κατά το ήμισυ μητέρας του».
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα New York Times στις 3 Ιουνίου του 1984
