Ελεύθεροι επαγγελματίες που απασχολούνται σε έναν ή δύο εργοδότες μπορούν να υπαχθούν στη διάταξη για τα «μπλοκάκια» και να ασφαλιστούν ως μισθωτοί. Το βάρος της διαδικασίας για τον επιμερισμό των εισφορών πέφτει κυρίως στον εργαζόμενο. Χαμένοι οι παραλλήλως απασχολούμενοι σε διαφορετικούς εργοδότες, που πάντως δεν θα πληρώνουν εισφορές για μηδενικό εισόδημα.
Πέντε ρυθμίσεις-φωτιά «κλειδώνουν» το νέο πολυδαίδαλο καθεστώς ασφάλισης για τα «μπλοκάκια». Η πολυαναμενόμενη εγκύκλιος εκδόθηκε χθες από το υπουργείο Εργασίας και φέρνει τα πάνω κάτω για 250.000 ασφαλισμένους που αμείβονται με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών (ΔΠΥ).
Οι επιβαρύνσεις «καίνε» κυρίως τους νέους ασφαλισμένους μετά το 1993 που είναι μισθωτοί και διατηρούν παράλληλα «μπλοκάκι». Η επιβάρυνση γι’ αυτούς αγγίζει το 27% εφόσον υπάρχει εισόδημα στο «μπλοκάκι».
Αντίθετα, κερδισμένοι είναι όσοι έχουν μόνο «μπλοκάκι» και δουλεύουν σε έναν ή δύο εργοδότες, καθώς μπορούν να υπαχθούν στην επίμαχη διάταξη και να μοιραστούν τις εισφορές με τον εργοδότη.
Η διαδικασία για τον έλεγχο του πλήθους των εργοδοτών ώστε να ασφαλίζεται ανάλογα το «μπλοκάκι», χαρακτηρίζεται από ειδικούς γραφειοκρατική και μη λειτουργική. Το βάρος πέφτει κυρίως στον εργαζόμενο που καλείται να στραφεί ακόμη και κατά του εργοδότη του. Οι ειδικοί προεξοφλούν δικαστικές διενέξεις, ενώ παρατηρούν πως δίνεται περιθώριο στον ΕΦΚΑ να κρίνει διαφορετικά με βάση αόριστες έννοιες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το θέμα θα απασχολήσει το ΚΥΣΟΙΠ σε επόμενη συνεδρίασή του, πιθανότατα στις αρχές Φεβρουαρίου. Εχει ήδη συσταθεί ομάδα εργασίας που εξετάζει πιθανές λύσεις με στόχο να λειανθεί κάπως η επιβάρυνση.
Ειδικότερα, οι ασφαλισμένοι σε πρ. ΟΑΕΕ – ΕΤΑΑ με «μπλοκάκι»:
 |
1 Μπορούν να διεκδικήσουν τον επιμερισμό των εισφορών με τον εργοδότη εφόσον το εισόδημα προέρχεται:
α) από την απασχόληση σε ένα ή και δύο πρόσωπα (φυσικά και νομικά) και
β) από την άσκηση «διαρκούς -και όχι ευκαιριακής- επαγγελματικής δραστηριότητας».
Το πλήθος των εργοδοτών θα προκύπτει από την ΑΠΔ ή τη διασταύρωση ΑΦΜ. Ο κανόνας της «διαρκούς και όχι ευκαιριακής δραστηριότητας» μένει να διευκρινιστεί από ερμηνευτική εγκύκλιο του ΕΦΚΑ. Το πνεύμα της ρύθμισης είναι να αποφευχθεί καταστρατήγηση της διάταξης. Πάντως, όταν προκύπτει αποκλειστικότητα παροχής υπηρεσιών, οι εισφορές επιμερίζονται ανάμεσα σε εργοδότη και εργαζόμενο (βλ. πίνακα). Δεν επιμερίζεται μόνο η εισφορά 20% για σύνταξη αλλά και η εισφορά υγείας όπως και επικούρησης και εφάπαξ όπου υπάρχουν.
2 Εχουν διακριτά πλαφόν ανάλογα με τη χρονική διάρκεια της σύμβασης. Για όσους υπογράφουν ετήσια σύμβαση με 1-2 εργοδότες ισχύει το ετήσιο ανώτατο όριο των 70.320 ευρώ. Δηλαδή οι εισφορές υπολογίζονται στο συνολικό ποσό του δελτίου ακόμα και αν αυτό υπερβαίνει ανά μήνα τα 5.860,8 ευρώ, χωρίς να γίνεται υπέρβαση του ετησίου ορίου. Αν η σύμβαση είναι μικρότερη του έτους, το σύστημα χρησιμοποιεί το μηνιαίο ανώτατο πλαφόν (5.860,80 ευρώ) ως «κόφτη» για τις εισφορές.
3 Αν εισπράττουν λιγότερα από 586 ευρώ τον μήνα σωρευτικά από τους δύο εργοδότες, οι εισφορές θα πληρωθούν επιμερισμένες στο πραγματικό εισόδημα και στο τέλος του έτους, όταν θα γίνει η εκκαθάριση, θα πληρώνουν μόνοι τους ολόκληρη την εισφορά (26,95%) για το ποσό που υπολείπεται ώστε να συμπληρωθεί το κατώτατο όριο ασφαλιστέου εισοδήματος των 586 ευρώ.
4 Ακολουθούν διοικητική διαδικασία πέντε βημάτων ώστε να ασφαλίζονται ανάλογα:
α) Ο ασφαλισμένος αιτείται την υπαγωγή του στη διάταξη αναγράφοντας στο δελτίο που εκδίδει ότι υπάγεται στη ρύθμιση.
β) Μέχρι το τέλος του μήνα ο εργοδότης υποχρεούται να υποβάλει Αναλυτική Περιοδική Δήλωση κατανέμοντας την αμοιβή ανά μήνα, με βάση τη διάρκεια της σύμβασης. Με την ΑΠΔ ενεργοποιείται αυτομάτως ο επιμερισμός των εισφορών.
γ) Αν ο εργοδότης δεν υποβάλλει ΑΠΔ, το «μπαλάκι» επιστρέφει στον ασφαλισμένο που πρέπει να υποβάλει στον ΕΦΚΑ υπεύθυνη δήλωση, δηλώνοντας το ΑΦΜ του εργοδότη ή των δύο εργοδοτών. Ο ΕΦΚΑ τον ενημερώνει πως πρέπει να πληρώσει εισφορές. Προσοχή: Η υποχρέωση γεννάται «από την υποβολή της δήλωσης και μετά».
δ) Αν ο εργοδότης αμφισβητεί τη δήλωση του ασφαλισμένου, υποβάλλει αντιρρήσεις ενώπιον «αρμοδίων οργάνων του ΕΦΚΑ» τα οποία δεν κατονομάζονται.
ε) Μέχρι την επίλυση της διαφοράς, ο μηχανισμός λειτουργεί υπέρ του εργοδότη, καθώς ο ασφαλισμένος υποχρεώνεται σε εισφορές ως ελεύθερος επαγγελματίας (26,95%).
5 Αν κόψουν δελτίο σε τρίτο εργοδότη ή μείνουν χωρίς εργοδότες (π.χ. λήξει η σύμβαση), πληρώνουν -ακόμη και εντός της ίδιας χρονιάς- ολόκληρες εισφορές σαν αυτοαπασχολούμενοι. Μόλις παρασχεθεί υπηρεσία σε τρίτο εργοδότη, ο ασφαλισμένος οφείλει να το γνωστοποιήσει στον ΕΦΚΑ ώστε να μεταβληθεί το μητρώο και να ενημερωθούν οι άλλοι εργοδότες. Παραδόξως ένας εργαζόμενος μπορεί να ασφαλίζεται για μερικούς μήνες ως μισθωτός με βάση το εισόδημα που έχει εκείνη την στιγμή και τους υπόλοιπους ως αυτοαπασχολούμενος με βάση το εισόδημα που είχε ένα-δύο χρόνια πριν (το πιο πρόσφατο εκκαθαρισμένο)… Αν έχει μηδενικό εισόδημα στο μπλοκάκι, θα πληρώσει ελάχιστη εισφορά 158 ευρώ για σύνταξη και υγεία (26,95% επί των 586 ευρώ). Στο τέλος του έτους θα γίνονται εκκαθάριση και συμψηφισμός.
Οι ασφαλισμένοι που διασώζονται και εκείνοι που θα επιβαρυνθούν
Εξαιρούνται -όπως αποκάλυψε το «Εθνος»- από τη διάταξη οι ασφαλισμένοι που απασχολούνται σε έναν εργοδότη ως μισθωτοί και προσφέρουν υπηρεσίες σε άλλον εργοδότη μέσω ΔΠΥ. Οσοι είναι στην παράλληλη απασχόληση, δηλαδή ασφαλίζονται σε ταμεία μισθωτών και διατηρούν μπλοκάκι, θα πληρώνουν για το δελτίο το σύνολο της εισφοράς σαν ελευθεροεπαγγελματίες ανεξάρτητα από το πόσους εργοδότες έχουν. Δηλαδή θα καταβάλλουν εισφορές ως μισθωτοί με βάση το εισόδημα που έχουν εκείνη τη στιγμή και σαν ελευθεροεπαγγελματίες στο «μπλοκάκι» με βάση το πιο πρόσφατο εκκαθαρισμένο έτος (για φέτος το 2015).
Μεγάλοι χαμένοι είναι οι νέοι ασφαλισμένοι (μετά την 1/1/1993) που μπορούσαν να απαλλαγούν από την ασφάλιση στον ΟΑΕΕ. Προσοχή, καθώς γι’ αυτούς δεν θα ισχύει για το «μπλοκάκι» το αυτόνομο κατώτατο πλαφόν ασφαλιστέου εισοδήματος των 586 ευρώ (εισφορά 158 ευρώ). Αν δεν κόβουν αποδείξεις δεν θα πληρώσουν εισφορές.
Αντίθετα όσοι προσφέρουν τις ίδιες υπηρεσίες σε έναν εργοδότη, λαμβάνοντας μέρος των αποδοχών τους ως μισθωτοί και μέρος αυτών μέσω ΔΠΥ, θα πληρώνουν εισφορές για το άθροισμα των αποδοχών τους από μισθολόγιο και μπλοκάκι ως μισθωτοί. Εδώ προκύπτει έξτρα επιβάρυνση και αντικίνητρο για τους εργοδότες που απασχολούσαν νέους ασφαλισμένους (μετά το 1993) και επιμέριζαν την αμοιβή για να γλιτώνουν τις εισφορές στο «μπλοκάκι». Ως ένας εργοδότης λογίζονται και περισσότερα νομικά πρόσωπα που συνδέονται με κοινή επιχειρηματική δραστηριότητα, π.χ. διαφορετικές επιχειρήσεις που ανήκουν στο ίδιο πρόσωπο.
Παραδείγματα
• Μηχανικός παρέχει υπηρεσίες σε τεχνική εταιρεία και σε τράπεζα για 10 μήνες. Γι’ αυτές τις δύο δραστηριότητες εκδίδει ΔΠΥ 20.000 ευρώ και 10.000 ευρώ αντιστοίχως. Από τη διάρκεια και τη φύση των παρεχόμενων υπηρεσιών προκύπτει ότι αυτές δεν είναι ευκαιριακής μορφής, αλλά απαιτούν διαρκή απασχόληση. Συνεπώς υπολογίζονται εισφορές ως εξής: Για την πρώτη δραστηριότητα, το ποσό της αμοιβής επιμερίζεται στους μήνες που διαρκεί η σύμβαση, επομένως σε κάθε μήνα αντιστοιχεί αμοιβή 2.000 ευρώ. Επ’ αυτής υπολογίζονται εισφορές 20% για κλάδο κύριας σύνταξης, κατανεμημένο κατά 6,67% σε βάρος του ασφαλισμένου και κατά 13,33% σε βάρος του αντισυμβαλλόμενου (τεχνική εταιρεία). Για τη δεύτερη, το αντίστοιχο ποσό της μηνιαίας αμοιβής ανέρχεται σε 1.000 ευρώ, στο οποίο και υπολογίζονται εισφορές κατά όμοιο τρόπο. Με τον ίδιο τρόπο επιμερίζονται οι εισφορές για περίθαλψη, επικουρική ασφάλιση και εφάπαξ παροχή.
• Γιατρός παρέχει υπηρεσίες σε ιδιωτική κλινική, με σύμβαση ετήσιας διάρκειας, και αμοιβή 80.000 ευρώ, για την οποία εκδίδει τρία ΔΠΥ. Η εν λόγω κλινική αποτελεί τον μόνο αντισυμβαλλόμενο του ασφαλισμένου-ιατρού, επομένως αυτός υπάγεται στη διάταξη. Ανεξαρτήτως του αριθμού των δελτίων καταβάλλονται εισφορές με βάση το ανώτατο ετήσιο όριο των 70.320 ευρώ, με δεδομένο ότι η σύμβαση είναι ετήσιας διάρκειας. Αν η σύμβαση ήταν διάρκειας 10 μηνών, τότε η αμοιβή θα αντιστοιχούσε σε 8.000 ευρώ/μήνα, συνεπώς οι εισφορές θα υπολογίζονται επί της ανώτατης μηνιαίας βάσης υπολογισμού των 5.860,8 ευρώ. Για τους υπόλοιπους δύο μήνες του έτους και δεδομένου ότι ο γιατρός μένει χωρίς δουλειά-εργοδότη, θα καταβάλει το ελάχιστο πλαφόν εισφορών ως αυτοαπασχολούμενος (158 ευρώ για σύνταξη και υγεία και 23 ευρώ για εφάπαξ).
• Γιατρός παρέχει υπηρεσίες σε μια ιδιωτική κλινική, με σύμβαση διάρκειας 10 μηνών για την οποία εκδίδει ΔΠΥ αξίας 5.000 ευρώ. Το ποσό της αμοιβής επιμερίζεται στους μήνες που διαρκεί η σύμβαση, επομένως σε κάθε μήνα αντιστοιχεί αμοιβή ύψους 500 ευρώ. Επ’ αυτής υπολογίζονται εισφορές αντιστοίχως κατανεμημένες σε βάρος του ασφαλισμένου και σε βάρος του αντισυμβαλλόμενου. Επιπροσθέτως, για το ποσό που υπολείπεται της ελάχιστης μηνιαίας βάσης υπολογισμού των αυτοαπασχολουμένων (586,08-500=86,08 ευρώ), ο ασφαλισμένος καταβάλλει εισφορές ως ελευθεροεπαγγελματίας. Δηλαδή 23 ευρώ για σύνταξη και υγεία (86,08 * 26,95%) και 3,5 ευρώ για εφάπαξ (86,08 * 4%).
• α) Λογιστής εργάζεται ως μισθωτός σε εταιρεία και παρέχει παράλληλα υπηρεσίες σε άλλη εταιρεία με ΔΠΥ. Ο εν λόγω ασφαλισμένος δεν υπάγεται στη διάταξη για τον επιμερισμό των εισφορών αλλά στις διατάξεις περί πολλαπλής δραστηριότητας. Επομένως, για τις αποδοχές του από τη μισθωτή εργασία υπολογίζονται εισφορές όπως όλων των μισθωτών, για το δε εισόδημά του από την ελεύθερη άσκηση επαγγέλματος (ΔΠΥ) καταβάλλει εισφορές ως ελευθεροεπαγγελματίας (26,95% για σύνταξη και υγεία).
β) Αν ο ίδιος λογιστής εργάζεται ως μισθωτός σε εταιρεία και λαμβάνει επιπλέον αποδοχές από την ίδια εταιρεία με ΔΠΥ, τότε για το σύνολο του εισοδήματος από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα πληρώνει εισφορές σαν μισθωτός. Συνεπώς η εταιρεία καταβάλλει τις εισφορές εργοδότη που αντιστοιχούν στο σύνολο του εισοδήματος (αποδοχές από μισθωτή εργασία και εισόδημα από ΔΠΥ).
ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΩΣΚΟΛΟΣ
ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ
250.000 ασφαλισμένοι που αμείβονται με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών επηρεάζονται από τις νέες ρυθμίσεις για τα «μπλοκάκια»
26,95% φτάνει η επιβάρυνση στο ΔΠΥ για τους νέους ασφαλισμένους (από το 1993) που εργάζονται ως μισθωτοί και διατηρούν παράλληλα «μπλοκάκι»
ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ
«Τα θέματα που πρέπει περαιτέρω να διευκρινιστούν είναι πολλά, ώστε ασφαλισμένοι και εργοδότες να έχουν μια σαφή οριοθέτηση των υποχρεώσεών τους»
Δημήτρης Μπούρλος, εργατολόγος
«Το σύστημα δήλωσης και βεβαίωσης είναι θολό με κίνδυνο να υπάρχουν καταχρηστικές δηλώσεις και πολλά παράθυρα μένουν ανοιχτά για καταστρατήγηση του πλαισίου»
Διονύσης Ρίζος, εργατολόγος
