Σε… σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες αναδεικνύεται η υπόθεση διάσωσης της Monte dei Paschi di Siena, της τρίτης μεγαλύτερης τράπεζας της Ιταλίας και της αρχαιότερης του πλανήτη.
Μετά την επίσημη ανακοίνωση, το βράδυ της περασμένης Πέμπτης, περί αποτυχίας των σχεδίων ανακεφαλαιοποίησης της ιταλικής τράπεζας με ιδιωτικά κεφάλαια, τώρα… αρχίζουν τα πραγματικά δύσκολα για τη Monte dei Paschi.
Μπροστά στον κίνδυνο κατάρρευσης της ιταλικής τράπεζας – και μετάδοσης της κρίσης στο σύνολο του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος – η ιταλική κυβέρνηση αποφάσισε σχέδιο διάσωσης της Monte dei Paschi με κρατικά κεφάλαια.
Ωστόσο, περιπλέκοντας μια ήδη δύσκολη κατάσταση, ο πρόεδρος του Eurogroup, Jeroen Dijsselbloem, έσπευσε να καταστήσει σαφές, δια του εκπροσώπου του, ότι πριν δοθεί κρατικό χρήμα θα πρέπει να εφαρμοστεί η μέθοδος του bail-in.
Τι προβλέπει η μέθοδος του bail-in που ζητά ο Dijsselbloem;
H μέθοδος του bail-in προβλέπει «εκ των έσω» στήριξη μιας τράπεζας, προτού της χορηγηθεί κρατικό χρήμα. Με βάση τους νέους ευρωπαϊκούς κανόνες για τις τραπεζικές διασώσεις, για να στηριχθεί ένα πιστωτικό ίδρυμα, το «βάρος» καλούνται να σηκώσουν αρχικά οι μέτοχοι και οι ομολογιούχοι και στη συνέχεια οι καταθέτες. Επί της ουσίας πρόκειται για μετατροπή των «συμμετοχών» τους στην τράπεζας σε κεφάλαια των τραπεζών. Στην περίπτωση των καταθετών, πρόκειται για μετατροπή των καταθέσεων των Ιταλών σε κεφάλαια των τραπεζών, ήτοι για «κούρεμα» όλων των καταθέσεων.
Γιατί τρομάζει η μέθοδος του bail-in;
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά – πολιτικά – ευαίσθητο θέμα, καθώς θα προκαλούσε την «καταστροφή» των περιουσιών των Ιταλών καταθετών και ενδεχομένως απρόβλεπτες κοινωνικές αντιδράσεις.
Ωστόσο, όπως διευκρίνισε ο εκπρόσωπος του προέδρου του Eurogroup, ο Dijsselbloem δεν είναι αντίθετος στην καταβολή αποζημιώσεων για κάποιους μικρο-ομολογιούχους της Monte dei Paschi.
Να σημειωθεί εδώ πως η τύχη των μικρο-ομολογιούχων θα έχει πολύ σοβαρές πολιτικές διαστάσεις για τη νέα ιταλική κυβέρνηση, που δεν έχει συμπληρώσει ούτε έναν μήνα ζωής και δεδομένου ότι τα ιταλικά νοικοκυριά παραδοσιακά επενδύουν αποταμιεύσεις τους σε τραπεζικούς τίτλους.
Γιατί ο πρόεδρος του Εurogroup τάσσεται υπέρ του bail-in;
Ανώτεροι τραπεζικοί κύκλοι, μιλώντας στο insider.gr, χαρακτηρίζουν απόλυτα λογική τη στάση του προέδρου του Eurogroup έναντι των προβλημάτων της ιταλικής τράπεζας.
Όπως εξηγούν, η μέθοδος του bail-in για τις τραπεζικές διασώσεις «πέρασε» ως ευρωπαϊκή νομοθεσία επί των ημερών του Dijsselbloem στην προεδρία του Eurogroup και είναι λογικό να πρέπει ο ίδιος να στηρίξει τους νέους ευρωπαϊκούς κανόνες, «τιμώντας» τη θέση του αλλά και τις αποφάσεις που λαμβάνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αν ο πρόεδρος του Eurogroup τασσόταν κατά του bail-in θα ήταν σαν να «πυροβολεί τα ίδια του τα πόδια».
Τι προβλέπει το κυβερνητικό σχέδιο κρατικής στήριξης της τράπεζας;
Η ιταλική κυβέρνηση, κατόπιν έκτακτης σύσκεψης, ενέκρινε την Πέμπτη ψήφισμα για τη διάσωση της Monte dei Paschi di Siena, με κρατικά κεφάλαια. Τα κεφάλαια αυτά – αν και δεν έχει ακόμη «κλειδώσει» το ακριβές ύψος τους – θα προέλθουν από το ταμείο των 20 δισ. ευρώ που αποφάσισε πρόσφατα η ιταλική κυβέρνηση για τη στήριξη των προβληματικών τραπεζών της χώρας. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι, αν και δεν αποκαλύπτουν το ύψος των κεφαλαίων που θα χρειαστεί η αρχαιότερη τράπεζα του κόσμου, καθιστούν σαφές πως «το ποσό που θα λάβει θα είναι αρκετό για να καλύψει τις ανάγκες της».
Η Monte dei Paschi ζήτησε από την κυβέρνηση προληπτική δημόσια ανακεφαλαιοποίηση, η οποία υπό τους κανόνες της ΕΕ έχει στόχο να προστατεύσει τους φορολογούμενους. Πιο συγκεκριμένα, το σχέδιο κρατικής στήριξης προβλέπει αναγκαστική μετατροπή των junior ομολόγων της τράπεζας σε μετοχές.
Ωστόσο, προκειμένου να αποτρέψει την κατακραυγή από τους μικροαποταμιευτές, η τράπεζα δήλωσε πως θα φέρει συγκεκριμένη πρόταση για μεγαλοεπενδυτές που είχαν αγοράσει junior ομόλογο ύψους 2 δισ. ευρώ, το οποίο εκδόθηκε το 2008.
Οι λεπτομέρειες της διάσωσης δεν έχουν ακόμα οριστικοποιηθεί, όμως γενικά περιλαμβάνουν τα εξής: τα ομόλογα Tier 1, τα οποία έχουν κυρίως επαγγελματίες επενδυτές, θα μετατραπούν σε μετοχές στο 75% της ονομαστικής τους αξίας. Τα ομόλογα Tier 2, που βρίσκονται στα χέρια κυρίως μικροεπενδυτών, θα μετατραπούν στο 100% της ονομαστικής αξίας. Για να προστατευθούν ακόμα περισσότερο οι μικροαποταμιευτές από τις απώλειες, η Monte dei Paschi θα προσφέρει ανταλλαγή των μετοχών με τις οποίες θα καταλήξουν, ως αποτέλεσμα της αναγκαστικής μετατροπής, με κανονικά ομόλογα και θα πουλήσει τις ίδιες μετοχές στο κράτος.
Η διάσωση θα απαιτήσει και νέο επιχειρησιακό σχέδιο για την τράπεζα, με στόχο τη θωράκισή της και την επιστροφή της σε κανονικούς ρυθμούς λειτουργίας, ώστε να είναι θέση να στηρίξει την ιταλική οικονομία.
Γιατί κρίνεται τόσο σημαντική η διάσωση της Monte dei Paschi;
Φιγουράρει στα πρωτοσέλιδα εδώ και αρκετούς μήνες ως ο μεγάλος «ασθενής» του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, καθώς για πολλούς είναι ικανή να πυροδοτήσει την επόμενη τραπεζική κρίση στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η τύχη της τράπεζας φαίνεται πως στην τρέχουσα συγκυρία θα καθορίσει, εν πολλοίς, την επόμενη μέρα όχι μόνο του ιταλικού τραπεζικού συστήματος και της ιταλικής οικονομίας, αλλά και το σύνολο της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Πρόκειται για την αρχαιότερη τράπεζα του πλανήτη και την τρίτη μεγαλύτερη της Ιταλίας. Μόλις τον περασμένο Ιούλιο η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (European Banking Authority, EBA)προειδοποίησε πως η ιταλική τράπεζα θα δυσκολευθεί περισσότερο από κάθε άλλο πιστωτικό ίδρυμα να επιτύχει εξυγίανση του ισολογισμού της, λόγω του όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων που φέρει στα χαρτοφυλάκιά της και τα οποία, βάσει των τελευταίων στοιχείων, ανέρχονται στα 28 δισ. ευρώ. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια για το σύνολο του ιταλικού τραπεζικού συστήματος φτάνουν στο ποσό – μαμούθ των 360 δισ. ευρώ, ήτοι στο 20% περίπου του ιταλικού ΑΕΠ. Τη δεινή θέση στην οποία έχει περιέλθει η Monte dei Paschi di Siena επιβεβαιώνουν οι αριθμοί. Η μετοχή της έχει χάσει το 84% της αξίας της το τελευταίο έτος, ενώ αυτή τη στιγμή η χρηματιστηριακή αξία της τράπεζας δεν ξεπερνά τα 500 εκατ. ευρώ.
Τι επιδείνωσε την κατάσταση της τράπεζας;
Η αδυναμία της ιταλικής τράπεζας και οι φόβοι που γεννά για το σύνολο του ιταλικού τραπεζικού συστήματος δεν είναι κάτι καινούργιο. Αυτός ήταν και ο λόγος που από τον περασμένο Νοέμβριο, η τράπεζα αποφάσισε πως σχεδιάζει να προχωρήσει σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, προκειμένου να αντλήσει «φρέσκα» ιδιωτικά κεφάλαια ύψους 5 δισ. ευρώ και να ισχυροποιήσει την κεφαλαιακή της θέση.
Το σκηνικό πολιτικής κρίσης που «στήθηκε» στην Ιταλία, μετά την επικράτηση του «όχι» στο δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου και την παραίτηση του πρωθυπουργού, Matteo Renzi, έπληξε σημαντικά το επενδυτικό κλίμα, καθιστώντας απαγορευτικό για τις ιταλικές τράπεζες να αντλήσουν «φρέσκα» κεφάλαια από ιδιώτες επενδυτές, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στο δυσθεώρητο ύψος των «κόκκινων» δανείων που φέρουν στα χαρτοφυλάκιά τους.
Για τους καλά γνωρίζοντες, όμως, τα τραπεζικά, η Monte dei Paschi ήταν το «προβληματικό παιδί» του ιταλικού τραπεζικού κλάδου πολύ πριν το δημοψήφισμα και πολύ πριν τις αποφάσεις του περασμένου Νοεμβρίου. Η απαρχή της κρίσης για την ιταλική τράπεζα μπορεί να αναζητηθεί το 2008, όταν αποφάσισε να αποκτήσει έναντι τιμήματος ύψους 9 δισ. ευρώ τη Banca Antonveneta.
Η συμφωνία για την απόκτηση της Antonveneta υπογράφηκε τότε από τον Μario Draghi, νυν επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και πρώην διοικητή της ιταλικής κεντρικής τράπεζας. Τότε ήταν που άρχισαν τα προβλήματα για την αρχαιότερη τράπεζα του πλανήτη, η οποία βρισκόταν χρόνο με το χρόνο αντιμέτωπη με ένα διαρκώς αυξανόμενο «βουνό» από μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Δεν είναι τυχαίο ότι η χρηματιστηριακή αξία της ιταλικής τράπεζας «βυθίστηκε» σε λιγότερα από 500 εκατ. ευρώ σήμερα από 10 δισ. ευρώ το 2008.
Υπάρχει κίνδυνος ντόμινο;
Οι πρώτες μέρες – της μετά το δημοψήφισμα εποχής και υπό νέα κυβέρνηση – βρίσκουν την ιταλική οικονομία σε αβέβαιη κατάσταση, καθώς τα σχέδια για κρατική στήριξη της Monte dei Paschi αναμένεται, κατά πολλούς, να ανοίξουν τον Ασκό του Αιόλου των κρατικών διασώσεων στη γειτονική χώρα. Εάν μια προς μια οι ιταλικές τράπεζες στραφούν στο κράτος για χορήγηση έκτακτης ρευστότητας, τότε το ντόμινο θα λάβει τέτοιες διαστάσεις, ικανές να απειλήσουν με κατάρρευση την ίδια την οικονομία της χώρας.
Θα πρέπει να αναφερθεί πως ακόμη τρεις τράπεζες, οι Banca Popolare Di Vicenza, Veneto Bancaκαι Banca Carige ίσως δυσκολευτούν να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους, τους επόμενους μήνες, ενώ η Ιταλία ψάχνει ακόμα να βρει αγοραστές για τις μικρές τράπεζες που διασώθηκαν πέρυσι από τη χρεοκοπία, τις Banca Etruria, Banca Marche, CariFerrara και CariChieti.
Αν η κυβέρνηση χρησιμοποιήσει και τα 20 δισ. ευρώ που έχει εξουσιοδότηση να δαπανήσει στον τραπεζικό κλάδο, εκτιμάται πως θα επιδεινώσει την ήδη δύσκολη θέση της σε ό,τι αφορά την κατάσταση του ιταλικού χρέους, που σήμερα διαμορφώνεται στο 133% του ΑΕΠ.
Ωστόσο, όπως προβλέπει η Moody’s σε πρόσφατη έκθεση που δημοσιοποίησε, τα μέτρα που υιοθέτησε η ιταλική κυβέρνηση για τη στήριξη των τραπεζών της, αρχής γενομένης με τη διάσωση της Monte dei Paschi di Siena, θα μειώσουν τον κίνδυνο μετάδοσης της κρίσης στις άλλες τράπεζες.
