Καστοριά: Λαϊκή και θρησκευτική παράδοση - OlaDeka

Καστοριά: Λαϊκή και θρησκευτική παράδοση

Την Καστοριά και την ευρύτερη περιοχή της, προτείνει μιλώντας στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Νίκος Τσαντίρης

Την Καστοριά και την ευρύτερη περιοχή της, προτείνει μιλώντας στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Νίκος Τσαντίρης, σύμβουλος Θρησκευτικού Τουρισμού & Προσκυνηματικών περιηγήσεων, ως έναν από τους προορισμούς για την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς που μπορεί να συνδυάσει την τοπική παράδοση αιώνων με τον σύγχρονο τρόπο αναψυχής, ενώ την ίδια ώρα, αποτελεί ιδανικό προορισμό για θρησκευτικό τουρισμό, μία μορφή τουρισμού, που τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αποκτά όλο και περισσότερους λάτρεις.

Τα έθιμα της περιοχής της Καστοριάς όσον αφορά τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, είναι:

Οι φωτιές (Κλαδαριές) των Χριστουγέννων

Μεγάλες φωτιές που στήνονται σε διάφορα χωριά της Καστοριάς στις 23 Δεκεμβρίου, οι οποίες, σύμφωνα με το έθιμο, προορίζονται να ζεστάνουν το νεογέννητο Χριστό.

Κόλιαντα

Ξημερώματα (ώρα 00.00 και μετά) τις 23ης Δεκεμβρίου, παρέες από μικρούς και μεγάλους κατεβαίνουν στους δρόμους και τραγουδούν τα Κόλιαντα, τα Καστοριανά παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα κάλαντα με στίχους που απευθύνονται σε κάθε μέλος της οικογένειας ξεχωριστά και ζητούν κεράσματα από κάθε σπίτι.

Το Καρναβάλι στο Άργος Ορεστικό

Διαρκεί τρεις ημέρες, από τις 31 Δεκεμβρίου έως τις 2 Ιανουαρίου κι αποτελεί την κορύφωση της διασκέδασης στο Άργος Ορεστικό. Στο Αργείτικο καρναβάλι, ξεκινάει από το απόγευμα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς με τα «μπουλούκια» που χορεύουν στις γειτονιές μερακλωμένα από τους ήχους λαϊκών οργάνων. Το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς γίνεται η παρέλαση του καρναβαλιού, με κυρίαρχο στοιχείο τη σάτιρα (πολιτική και κοινωνική) και δεύτερο το θέαμα, στοιχείο από νεότερες επιδράσεις. Πιο ανθεκτικό στο χρόνο αποδείχθηκε το έθιμο της τρίτης ημέρας του καρναβαλιού, της «Πατερίτσας», στις 2 Ιανουαρίου που ντύνονται μόνο οι γυναίκες.

Η ονομασία προέρχεται από την εποχή που οι καταπιεσμένες γυναίκες μεταμφιέζονταν, με καλυμμένο το πρόσωπο, έτσι ώστε να ξεφαντώνουν χωρίς ενδοιασμούς, κρατώντας μια μαγκούρα, την «Πατερίτσα», για να αμύνονται στα πειράγματα των αρσενικών. Από τότε μέχρι και σήμερα οι Αργείτισες ξεφαντώνουν σε όλους τους μαχαλάδες και στο τέλος καταλήγουν στην πλατεία του Άργους Ορεστικού όλες οι παρέες όπου οι μουσικοί, οι «κλαριντζήδες», ανταγωνίζονται σε ένταση με τα κλαρίνα, τα τρομπόνια, τους ζουρνάδες, τα νταούλια.

Ραγκουτσάρια – Καρναβάλι στην Καστοριά

Στο νομό Καστοριάς οι κάτοικοι υποδέχονται το νέο χρόνο με το δικό τους ξεχωριστό τρόπο, τα Ραγκουτσάρια. Είναι το όνομα των καρναβαλικών εκδηλώσεων της περιοχής, τα ίχνη των οποίων χάνονται στο χρόνο. Στις περισσότερες περιοχές του νομού, τα Ραγκουτσάρια γιορτάζονται τις δύο πρώτες ημέρες του χρόνου. Εξαίρεση αποτελεί η πόλη της Καστοριάς όπου οι γιορτές είναι τριήμερες. Ξεκινούν στις 6 και ολοκληρώνονται τις 8 Ιανουαρίου.

Το ιδιαίτερο όνομα Ραγκουτσάρια γεννήθηκε πιθανότατα από το λατινικό rogatores που σημαίνει ζητιάνος και θυμίζει τις ομάδες των μεταμφιεσμένων που γυρνώντας από γειτονιά σε γειτονιά ζητούν κεράσματα για να διώξουν τα κακά πνεύματα από την πόλη. Ακόμα και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους οι γιορτές συνεχίστηκαν. Μουσική, χορός, τραγούδι και μασκάρεμα. Όσοι συμμετείχαν, έπαιρναν θάρρος από την ανωνυμία που προσφέρει η μάσκα και πείραζαν τους περαστικούς.

Σήμερα, στις εκδηλώσεις στην πόλη της Καστοριάς, παίρνουν μέρος «μπουλούκια». Κάθε μπουλούκι έχει τη δική του ορχήστρα χάλκινων. Το πρόγραμμα ξεκινά νωρίς το απόγευμα των Θεοφανίων. Τα μπουλούκια ξεχύνονται σε δρόμους και σοκάκια της Καστοριάς και δεν φεύγουν πριν το πρώτο φως της ημέρας. Το κρασί ρέει άφθονο όπως σε κάθε γνήσιο γλέντι.

Τη δεύτερη ημέρα, του Αϊ Γιαννιού, ο ρυθμός ανεβαίνει. Από το μεσημέρι και μετά όλη η πόλη χορεύει. Λόγω της ημέρας, τα μπουλούκια επισκέπτονται σπίτια με Γιάννηδες. Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται την τρίτη ημέρα, την Πατερίτσα, στις 8 Ιανουαρίου. Το μεσημέρι παρελαύνουν όλα τα μπουλούκια στην οδό Μητροπόλεως. Τα καλύτερα από αυτά τα βραβευθούν από το δήμο Καστοριάς, ο οποίος έχει την ευθύνη της διοργάνωσης των καρναβαλικών εκδηλώσεων.

Τα μπουλούκια και ο κόσμος που παρακολουθεί την παρέλαση καταλήγουν στην παλιά Βυζαντινή πλατεία του Ντολτσού, όπου σε ένα οργιαστικό ξεφάντωμα οι ορχήστρες συναγωνίζονται μεταξύ τους πια θα καλύψει την άλλη με τη μουσική της. Το ξεφάντωμα συνεχίζεται για τους Καστοριανούς και τους επισκέπτες της πόλης, που κάθε χρόνο αυξάνονται, μέχρι τελικής πτώσης.

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

Ο επισκέπτης της Καστοριάς έχει τη δυνατότητα να συναντήσει περισσότερες από εβδομήντα βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες σε κάθε γωνιά της πόλης και στα περίχωρα της, που είναι μοναδικής αρχιτεκτονικής και διακοσμημένες με υψηλής τέχνης τοιχογραφίες. Η περιοχή της Καστοριάς αποτελεί έτσι ένα ζωντανό μουσείο βυζαντινού και μεταβυζαντινού πολιτισμού κι έναν από τους πιο αγαπητούς, αλλά και ιδιαίτερα ενδιαφέροντες θρησκευτικούς προορισμούς της Ελλάδας.

Τα μνημεία που πρέπει να δει οπωσδήποτε ένας επισκέπτης στην Καστοριά, σύμφωνα με τον κ. Τσαντίρη, προκειμένου να κατανοήσει την ιστορία της, είναι:

Ιερά Μονή Παναγίας Μαυριώτισσας

Βρίσκεται στην λίμνη της Καστοριάς σε απόσταση μόλις 4 χλμ από το κέντρο, στο δρόμο που οδηγεί στο νοσοκομείο της πόλης. Χτίστηκε το 1082 – 1083 από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Α’ Κομνηνό και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Αρχικά ονομάσθηκε Παναγία Μεσονησιώτισσα, ενώ Μαυριώτισσα ονομάστηκε από το κοντινό σε αυτήν, παραλίμνιο χωριό Μαύροβο, σημερινό Μαυροχώρι, κατά τον 17ο αιώνα, που οι κάτοικοι του συντηρούσαν τότε το μοναστήρι. Διατηρεί εξαιρετικής τέχνης τοιχογραφίες τόσο εσωτερικά, του 12ου αιώνα, όσο όμως και εξωτερικά με χρονολογία 1259 – 1264.

Για πολλά χρόνια ήτανε ανενεργή όμως το 1998 επανιδρύθηκε και σήμερα είναι ανδρική. Τηλέφωνο Μονής: (+30) 24670 22714.

Βυζαντινός Ναός Παναγίας Καστριώτισσας

Βρίσκεται στην ακρόπολη του βυζαντινού κάστρου της Καστοριάς, πολύ κοντά στο τείχος και τους δύο πύργους του. Σήμερα είναι γνωστή ως Παναγία Κουμπελίδικη, είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και αποτελεί πραγματικό έμβλημα και αρχιτεκτονικό κόσμημα της πόλης.

Χρονολογείται, πιθανότατα, στα μέσα του 9ου αιώνα, αν και έχουν διατυπωθεί και άλλες απόψεις για τη χρονολόγησή του, στα μέσα του 10ου και στο πρώτο μισό του 11ου αιώνα.

Το εσωτερικό του ναού, όπως και η εξωτερική δυτική πλευρά του, έχουν εξαίσιες αλλά και σπάνιες τοιχογραφίες του 13ου και του 17ου αιώνα, οι οποίες όμως έχουν υποστεί αρκετές φθορές από την υγρασία. Το σπανιότερο θέμα της σπουδαίας ιστόρησης (τοιχογραφίες) της Παναγίας Κουμπελίδικης, κοσμεί η ανθρωπόμορφη Αγία Τριάδα με τον Παλαιό των Ημερών να φέρει στους κόλπους του το Χριστό Παντοκράτορα, ο οποίος βαστάει τη δόξα με το περιστέρι, που συμβολίζει το Άγιο Πνεύμα.

Βυζαντινός ναός Αγίου Στεφάνου

Βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου του Αγίου Αθανασίου ανάμεσα στις δύο παραδοσιακές συνοικίες της Καστοριάς, το Απόζαρι και το Ντολτσό. Είναι ένας από τους αρχαιότερους βυζαντινούς ναούς των Βαλκανίων και η ανέγερσή του ανάγεται στα μέσα του 9ου αιώνα ή το αργότερο στο 900, χρονολόγηση στην οποία οδηγούν άλλωστε και οι παλαιότερες τοιχογραφίες του Ναού, που σώζονται στο νάρθηκα. Πιθανότατα να αποτελούσε καθολικό (ναό) ενός μοναστηριακού συγκροτήματος.

Βυζαντινός ναός Αγίου Νικολάου του Κασνίτζη

Βρίσκεται στην πλατεία Ομονοίας, κοντά στη βυζαντινή ακρόπολη της Καστοριάς και η επωνυμία που οφείλεται στο όνομα του ιδρυτή του, του μαγίστρου Νικηφόρου Κασνίτζη, ο οποίος τον ανήγειρε και τον διακόσμησε προς τιμήν του προστάτη και ευεργέτη του αγίου Νικολάου.

Χρονολογείται το δεύτερο μισό του 12ου αιώνα, διατηρεί επίσης σημαντικές και εξαιρετικής απόδοσης τοιχογραφίες σε καλή κατάσταση και αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα σύνολα της περιόδου των Κομνηνών (1081 – 1185).

Μεταβυζαντινός ναός Παναγίας του «Τσιατσιαπά»

Βρίσκεται, έξω από τα όρια της τειχισμένης πόλης στην βορειοανατολική πλευρά της λίμνης της Καστοριάς που ονομάζεται από τους Καστοριανούς Απόζαρι. Είναι κτίσμα των αρχών του 17ου αιώνα και τιμάται στη μνήμη της θεομητορικής γιορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου ενώ φέρει το προσωνύμιο «του Τσιατσιαπά» λόγω της γειτνίασής του με το λαμπρό αρχοντικό Τσιατσιαπά.

Αρχές του 2016 ο ναός αποκαταστάθηκε πλήρως αναδεικνύοντας τις υπέροχες και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες του.

Βυζαντινός ναός αγίου Γεωργίου Ομορφοκκλησιάς

Βρίσκεται στο χωριό Ομορφοκκλησιά, 20 χλμ νοτιοδυτικά της Καστοριάς και κτίστηκε αρχικά τον 11ο αιώνα. Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι ο ναός είναι κτισμένος με πέτρες που δεν υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή. Διαθέτει εξαιρετικής τέχνης τοιχογραφίες όμως, αυτό που τον κάνει ιδιαίτερο είναι η μοναδική ανάγλυφη εικόνα του Αγίου Γεωργίου, που χρονολογείται στα τέλη του 13ου αιώνα.

Η υπερμεγέθης ανάγλυφη αυτή εικόνα του Αγίου Γεωργίου συγκρατεί «υπερφυσικώς» νομίσματα (όχι όμως πάντοτε και όχι απ’ όλους) και κάθε είδους κέρματα στην επιφάνειά της και θεωρείται θαυματουργή. Γι’ αυτό κατά καιρούς βλέπουμε κρεμασμένα μπροστά από την ξυλόγλυπτη εικόνα σχοινάκια και αφιερώματα (τάματα αργυρά), κοσμήματα, μαντίλια και πουκάμισα, σύμφωνα με τη λαϊκή πίστη του κρεμάσματος ρακών κοντά σε αγιάσματα ή θάμνους και δέντρα, τα οποία απαντούμε σε διάφορα σημεία της υπαίθρου.

Σύμφωνα με την παράδοση το ξυλόγλυπτο, που το ύψος του πλησιάζει τα τρία μέτρα και είναι μοναδικό στην Ελλάδα, το έφεραν δύο μοναχές από τα Ιωάννινα τον 13ο αιώνα, πάνω σε κάρο που το έσερναν βόδια. Από το ξυλόγλυπτο λείπουν οι πατούσες. Μία εκδοχή λέει ότι έτσι δημιουργήθηκε ενώ, μία δεύτερη αναφέρει πως βρίσκονται σε αποθήκη μουσείου της Αθήνας. Μέσα στο ναό φυλάσσεται και λείψανο του Αγίου Γεωργίου σε ειδική θήκη. Το ξυλόγλυπτο θεωρείται από πολλούς πιστούς θαυματουργό ενώ ακόμα και σήμερα, δεν είναι λίγοι αυτοί που λένε πως έχουν δει τον Άγιο να εμφανίζεται μέσα στο ναό.

Ο Ναός είναι μόνιμα κλειδωμένος για λόγους προστασίας αλλά στην είσοδο αναγράφεται το τηλέφωνο του φύλακα, ο οποίος μένει στο χωριό και είναι στη διάθεση του οποιουδήποτε επισκέπτη.

Οι βυζαντινοί ναοί της Καστοριάς είναι επισκέψιμοι κατόπιν όμως συνεννοήσεως με τους φύλακες του Βυζαντινού Μουσείου Καστοριάς, καθημερινά: από τις 8:00 π.μ. έως τις 15:00 μ. μ. ενώ κάθε Δευτέρα είναι κλειστά. Τηλέφωνο:(+30) 24670 88200, (+30) 24670 26781.

Στην ευρύτερη περιοχή της Καστοριάς μπορεί κάποιος να επισκεφθεί την Ιερά Μονή Γενέσιον της Θεοτόκου, στην Κλεισούρα και την Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος , που βρίσκεται στο Δρυόβουνο, ένα χωριό του νομού Κοζάνης που απέχει μόνο 3 χλμ απο τον οδικό άξονα της Εγνατίας οδού Κοζάνης – Καστοριάς (το μοναστήρι βρίσκεται σε απόσταση επίσης 3 χιλιομέτρων βόρεια του χωριού σε ένα περιβάλλον εξαίσιου φυσικού κάλλους.

Πηγή

Κοινοποίηση
recurring
Σας αρέσει το OlaDeka?
Κάντε μας like στο Facebook!
Κλείσιμο
Ola Deka Kastoria