Θολό τοπίο επικρατεί στα ακίνητα ανά την επικράτεια, με Δημόσιο και ιδιώτες να εξακολουθούν να διεκδικούν το ίδιο κομμάτι γης, καθώς όπως κατέδειξαν τα έγγραφα που κατέθεσε πριν από λίγες ημέρες στη Βουλή ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφων Αλεξιάδης, οκτώ στα δέκα ακίνητα του Δημοσίου στην Αττική αλλά και χιλιάδες στρέμματα γης και άλλα κτίσματα στην περιφέρεια έχουν… καταπατηθεί.
Την ίδια στιγμή, χιλιάδες ιδιοκτήτες που δεν έχουν προσέλθει να δηλώσουν τα ακίνητά τους στις περιοχές όπου η κτηματογράφηση έχει προχωρήσει κινδυνεύουν να τα χάσουν, αφού από το καλοκαίρι του 2017 θα αρχίσουν σταδιακά να περιέρχονται στην κυριότητα του Δημοσίου. Τάξη στο τοπίο των ακινήτων θα μπει με την ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, η οποία αναμένεται έως το 2020.
Σήμερα λειτουργούν 110 Κτηματολογικά Γραφεία για 372 ΟΤΑ, ενώ έως τώρα έχει ολοκληρωθεί η κτηματογράφηση για 9,5 εκατ. δικαιώματα και εξελίσσεται για επιπλέον 10 εκατομμύρια με τις εκτάσεις που αφορούν να ανέρχονται σε 10 εκατ. και 31 εκατ. στρέμματα αντίστοιχα.
Σε ό,τι αφορά στα δημόσια ακίνητα, από τα έγραφα των Περιφερειακών Διευθύνσεων Δημόσιας Περιουσίας που κατέθεσε στη Βουλή ο κ. Αλεξιάδης προκύπτει πως στην Αττική η πλειονότητα είναι μερικώς ή εξ ολοκλήρου καταπατημένα, σε ποσοστό που προσεγγίζει το 80%. Υψηλά ποσοστά καταπάτησης εμφανίζουν και οι υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις καταπατητές είναι οι ίδιοι οι δήμοι με τη μορφή των κοινόχρηστων χώρων. Η δουλειά των αρμόδιων υπηρεσιών δυσχεραίνεται τόσο από την υποστελέχωσή τους όσο και από την έλλειψη των απαραίτητων τεχνικών μέσων, η οποία συχνά οδηγεί στην αδυναμία εντοπισμού των εκτάσεων του Δημοσίου.
Χάος
Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις των αρμοδίων υπηρεσιών στις κατά τόπους περιφέρειες, όπου, απ’ ό,τι φαίνεται από τα στοιχεία, εξακολουθεί να επικρατεί… χάος. Ετσι, στην Καστοριά το 50% των 250 δημοσίων κτημάτων που καταμετρήθηκαν είναι καταπατημένα, αλλά η ελλιπής στελέχωση του γραφείου, στο οποίο εργάζονται ένας τεχνικός και μία διοικητική υπάλληλος, δεν επιτρέπει πολλές κινήσεις.
Το Αυτοτελές Γραφείο Χανίων επισημαίνει ότι «απαιτείται επικαιροποίηση των στοιχείων των φακέλων της υπηρεσίας, η οποία για να γίνει απαιτείται σύγχρονο τοπογραφικό όργανο (GPS) και υπηρεσιακό όχημα».
Σύμφωνα με το Αυτοτελές Γραφείο Κορινθίας, «κατά προσέγγιση ο αριθμός των καταπατημένων δημοσίων κτημάτων στον νομό ανέρχεται σε 5.233, μεγάλο δε μέρος αυτών θεωρούνται ανεντόπιστα».
Στα Χανιά, εκτός από τους 18 παλαιούς αιγιαλούς που εμφανίζονται καταπατημένοι, σε αντίστοιχη κατάσταση είναι τρία στρατιωτικά δημόσια κτήματα αλλά και ένα… αρχαιολογικό. Από την αρμόδια υπηρεσία έχουν προχωρήσει στις απαραίτητες κινήσεις, ακόμα και στην υποβολή μηνύσεων, οι οποίες όμως δεν μπορούν να υποστηριχθούν πλήρως αφού είναι αδύνατη η επικαιροποίηση των στοιχείων των φακέλων λόγω έλλειψης… GPS και υπηρεσιακού οχήματος.
Οπως επισημαίνει πάντως η Ελεονώρα Ανδρεαδάκη, υποδιευθύντρια της Νομικής Διεύθυνσης-υπεύθυνη για την Κτηματογράφηση της ΕΚΧΑ ΑΕ, παρά το γεγονός ότι το Δημόσιο τα πρώτα χρόνια των κτηματογραφήσεων δεν είχε την υποχρέωση δήλωσης της περιουσίας του, με τον νόμο 4164/13 έχει πλέον υποχρέωση δήλωσης και συμμετοχής στη διαδικασία κτηματογράφησης. Στις περιπτώσεις του παρελθόντος για τις οποίες δεν είχε συμμετάσχει, πλέον εγείρει αγωγές για διόρθωση των πρώτων εγγραφών.
«Στις περιοχές όπου δεν λειτουργεί ακόμα Κτηματολόγιο και ισχύει το σύστημα των υποθηκοφυλακείων, το οποίο είναι ανθρωποκεντρικό και όχι κτηματοκεντρικό όπως το Κτηματολόγιο, θα υπάρχουν προβλήματα. Κι αυτό γιατί πολλά ακίνητα αγοράστηκαν και πουλήθηκαν πολλές φορές σε παράλληλες διαδρομές, αφού δεν υπήρχε δυνατότητα αντιπαραβολής και η πληροφορία δεν συνόδευε το ακίνητο, το οποίο δεν ήταν προσδιορισμένο στον χώρο. Παραδείγματα ακινήτων τα οποία έχουν δηλωθεί δύο φορές έχουμε σε πολλές περιοχές» σημειώνει.
Η κτηματογράφηση αναδεικνύει περιπτώσεις κατά τις οποίες ιδιώτες ισχυρίζονται ότι έχουν κυριότητα με χρησικτησία ενώ στην πραγματικότητα δεν υφίσταται ζήτημα χρησικτησίας εις βάρος του Δημοσίου.
Αντίστροφη μέτρηση
Από τον Αύγουστο του 2017 θα αρχίσουν σταδιακά να οριστικοποιούνται οι πρώτες εγγραφές στο Κτηματολόγιο, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι όσα ακίνητα εμφανίζονται στο Κτηματολόγιο ως «αγνώστου» θα περιέλθουν στο Ελληνικό Δημόσιο. Στους ιδιοκτήτες τους θα απομένει πλέον μόνο η δικαστική οδός. Οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να υποβάλουν αγωγή κατά του Δημοσίου, μόνο όμως για να διεκδικήσουν χρηματική αποζημίωση και όχι ανάκτηση του ακινήτου.
Ο αριθμός των «ορφανών» ακινήτων, δηλαδή όσων καταγράφονται ως «αγνώστου ιδιοκτήτη», είχε υπολογιστεί σε περίπου 200.000 πριν από μερικά χρόνια. Σήμερα εκτιμάται ότι ποσοστό περίπου 30% των ιδιοκτητών τους προσήλθε για διόρθωση. Το μεγαλύτερο ποσοστό και αυτών των ακινήτων ανήκει στο Δημόσιο. Ωστόσο υπολογίζεται ότι περίπου 10.000 ακίνητα από τα παλιά προγράμματα κτηματογράφησης (1997-1999) είναι αγνώστου ιδιοκτησίας, ανήκουν σε ιδιώτες και κινδυνεύουν να περιέλθουν στην κυριότητα του Δημοσίου.
Απ’ αυτά, περίπου το 10% εκτιμάται ότι ανήκει σε κατοίκους του εξωτερικού, ενώ τα περισσότερα ανήκουν σε πολίτες που είτε αμέλησαν να τα δηλώσουν, είτε δεν είχαν ενημερωθεί για την κτηματογράφηση, είτε δεν προχώρησαν σε δήλωση προκειμένου να μην τα εμφανίσουν για λόγους φορολογικούς, είναι συνιδιοκτήτες ή δεν έχουν τίτλους ιδιοκτησίας. Τα περισσότερα από τα «ορφανά» ακίνητα βρίσκονται στην περιφέρεια και αφορούν σε αγροτεμάχια. Ωστόσο, όπως φαίνεται, δεν είναι και λίγοι οι ιδιοκτήτες διαμερισμάτων σε αστικά κέντρα που έχουν… ξεχαστεί.
Σύμφωνα με τον νόμο περί Κτηματολογίου, οι πρώτες εγγραφές οριστικοποιούνται ύστερα από 14 χρόνια για τα παλαιά προγράμματα κτηματογράφησης και ύστερα από 7 χρόνια για τα προγράμματα από το 2008 και μετά.
Για τα ακίνητα που δεν έχουν δηλωθεί μέχρι την οριστικοποίηση των εγγραφών, τα «αγνώστου ιδιοκτήτη», έχει ήδη αρχίσει να μετρά αντίστροφα ο χρόνος και οι ιδιοκτήτες τους θα πρέπει να σπεύσουν να διορθώσουν τυχόν σφάλματα, καθώς σε διαφορετική περίπτωση σταδιακά θα αλλάζουν οριστικά χέρια και θα περνούν στην κυριότητα του Δημοσίου. Η αρχή θα γίνει την 1η Αυγούστου 2017 από το Πολύκαστρο Κιλκίς και θα ακολουθήσει το Μαρτίνο Φθιώτιδας και το Αστρος, ενώ η πρώτη μεγάλη πόλη στην οποία θα λήξει η σχετική προθεσμία είναι η Πάτρα, τον Μάρτιο του 2018, και αργότερα θα ακολουθήσουν και περιοχές της Αττικής μεταξύ των οποίων τα Βριλήσσια, τα Μελίσσια, η Ελευσίνα, ο Γέρακας κ.λπ.
